Erfgoed

Dit overzicht is grotendeels gebaseerd op 'Koksijde, een bewogen architectuurgeschiedenis' (S. Willems et al; Gemeentebestuur Koksijde) verkrijgbaar in het Nederlands en in het Frans. Prijs: 30 euro.

Abdijhoeve Ten Bogaerde
Ten Bogaerdelaan 12, Koksijde

De Abdijhoeve Ten Bogaerde was het meest invloedrijke uithof van de Koksijdse duinheren van de Duinenabdij. In 2004 kocht het gemeentebestuur van Koksijde de abdijhoeve en maakt zo opnieuw ‘deel uit’ van de O.L.V. Ten Duinenabdij. Voor meer informatie over de historische en archeologische context van deze site, kan je terecht in het Abdijmuseum Ten Duinen (K. Prinslaan 2, Koksijde) . 

De oude graanschuur  is sinds 1 juli omgetoverd in het splinternieuwe Kunstencentrum Ten Bogaerde.

Clercqskapelletje
Ook bekend als: Koortskapelletje
Svinkxstraat, Koksijde

Dit kapelletje dateert uit de 19de eeuw en is gebouwd met ‘moefen’ – bakstenen van groot formaat die afkomstig zijn uit de resten van de Duinenabdij. Bouwheer is Franciscus Declercq (1837-1874), oud-burgemeester van Koksijde. Deze kapel is beschermd als monument om architectuur-historische redenen “als representatieve getuigenis van een gaaf bewaarde kapel uit de 19de eeuw.” Ook is de kapel beschermd om historisch-volkskundige redenen, als uiting van het volksgeloof. 

Cottage Ravensteen
Koninklijke Plaats 7, Koksijde

De prachtige cottage staat bovenop een duin en lijkt op een  kasteel wat eerder uitzonderlijk is voor cottages aan de kust. Deze villa werd voor het eerst in gebruik genomen in 1914, door gefortuneerde vakantiegangers en hun dienstpersoneel. Koning Albert I is tijdens WO I nog in de villa geweest. Tijdens WO II werd de vakantiewoning gebruikt als uitkijkpost door de Duitse bezetter. Sinds juni 2001 is de villa beschermd als monument.

Huis 'Casa Blanca' 
Wilde Rozenpad 1, Koksijde

De ‘Casa Blanca’ is een klein, rechthoekig duinhuis gebouwd in 1910-1911. Tijdens WO I gebruikten de zoeaven deze villa als kantine. Ook de specifieke indeling – optimaal voor een beperkte leefruimte – en de spaarzame interieurinrichting zijn authentiek. Twee ontsnapte Belgische krijgsgevangen soldaten verstopten zich hier tijdens WO II.

Deze villa wordt beschouwd als “een document uit de vroeg-toeristische periode aan de Westkust – dat de toenmalige sfeer en woonwensen van de zomerse vakantieganger weerspiegelt" en werd daarom beschermd als monument.

Keunekapel
H. Christiaenlaan 40, Koksijde (Sint-Idesbald)

De Keunekapel werd opgericht door de familie Lafosse (Brusselse grootgrondbezitters) in 1906. Toen lag de kapel nog in het midden van de duinen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog brachten soldaten van het IJzerfront er aanvankelijk de nacht door. Later werd de kapel ingericht als een ruimte voor de eredienst voor de Nieuwpoortse vluchtelingen die zich eind 1914 in Sint-Idesbald vestigden.

Vanaf 1935 waren er geen erediensten meer in de Keunekapel, omdat er een ruimere kapel was gebouwd in de Strandlaan. De Keunekapel werd dan eigendom van een kunstschilder die het gebouw gebruikte als atelier. Pas sinds de jaren 40 van de vorige eeuw sprak men van de ‘Keunekapel’ – de duinen rondom de kapel waren een geliefkoosde plaats voor de ‘dunekeuntjes.’

Sinds 1985 is de Keunekapel beschermd als monument. Tegenwoordig is de Keunekapel eigendom van de gemeente Koksijde en doet de ruimte dienst als tentoonstellingszaal. In 2000 werd het park rondom de kapel voltooid, inclusief de Beeldentuin – een realisatie van de gemeentelijke cultuur- en groendienst.   

Kustvissersvaartuig OD. 1 Martha
NAVIGO - Nationaal Visserijmuseum, P. Schmitzstraat 4, Oostduinkerke

De ‘OD. 1 Martha’ ligt sinds 1974 aan de kade van het Visserijmuseum. Het vaartuig werd tijdens WO II gebouwd. Dit schip is een goed bewaard voorbeeld van een houten kustvissersvaartuig uit de Tweede Wereldoorlog – een stuk industrieel erfgoed.  Het is bovendien het enig overgebleven vaartuig van de Vlaamse maritieme vloot uit WO II dat ontsnapte aan de sloperswoede sinds de jaren 60 van de vorige eeuw. Vroeger lag de ‘OD. 1 Martha’ op het binnenplein van het museum, maar de weersomstandigheden waren nefast voor een degelijke bewaring. Sinds de restauratie pronkt het museum  nu centraal in het NAVIGO - Nationaal Visserijmuseum . Het vaartuig is beschermd als monument sinds juni 1998.

La Péniche
Albert I-Laan 4, Oostduinkerke

Dit boothotel dateert uit 1933 en is gebouwd in de modernistische stijl, het is ook beschermd als monument sinds 1994. Tijdens het interbellum zagen veel ‘villas marines’ het levenslicht aan de Belgische kust. De link met de pakketboot was nooit veraf. Waarom zou die link er niet kunnen zijn bij de bouw van een hotel? Vooral dan op deze locatie – Schipgatkreek, waarlangs schepen ooit naar Veurne en De Moeren konden varen .  La Péniche is opgetrokken uit bepleisterde en geschilderde baksteen.

Loxley en La Guadeloupe
Bauwenslaan 2-4, Koksijde
Oorspronkelijke namen: Jan-Pol en La Guadeloupe

Het hoekpand Loxley en La Guadeloupe is ontworpen door architect Gaston Lejeune en dateert uit 1913. Sinds juni 2001 is de gekoppelde villa beschermd als monument. Vroeger bood La Guadeloupe onderdak aan een kleinschalige kinderhome waar twaalf kinderen konden verblijven. Het duinhuis vormt een blikvanger op de driesprong van de Bauwenslaan; de Bronstraat en de Zonder Zorgstraat.

Normandie
Koninklijke Baan 1, Koksijde

Na een dispuut over de uitbating van het boothotel La Péniche, werden er plannen gesmeed om een tweede boothotel te bouwen: La Normandie was geboren. In 1935 was de gelijknamige oceaanschuimer volop in de actualiteit, het schip had namelijk pas de ‘blauwe wimpel’ behaald, omdat het de snelste overtocht  van Atlantische Oceaan had gerealiseerd. De drie rode schouwen typeren het boothotel dat in 1994 beschermd werd als monument. Na vele jaren van verwaarlozen herwon La Normandie opnieuw zijn glorie.

Onze-Lieve-Vrouw ter Duinenkerk
Kerkplein 2, Koksijde

Pays de Charleroi
Relaislaan 7, Oostduinkerke

Deze home werd opgetrokken in 1950 en is een ontwerp van architect Gaston De Bruycker uit Sint-Idesbald – dat staat ook zo gesigneerd in de plint van de toegangstrap. De opdrachtgever was de vzw Au Pays de Charleroi – Les Femmes Prevoyantes – Socialistische Vooruitziende Vrouwen, SVV), gevestigd in Charleroi.

Pro Juventute - Air et Soleil  
De Zeebries
Strandjutterslaan 9, Oostduinkerke

Pro Juventute – Air et Soleil dateert uit 1939 en is een verdienstelijke realisatie van architect Antoine Courtens (1899-1969).
Deze voormalige home vormt een belangrijke schakel in de evolutie van het sociaal toerisme in België tijdens het interbellum. Deze kinderhomes werden opgericht als reactie op de gevolgen van de industrialisatie en se slechte leefomstandigheden in de steden.

Sint-Pieterskerk
Kerkstraat 30a, Koksijde

Strandaccommodatiegebouw openluchtzwembad 
Zeedijk 440, Oostduinkerke

Het strandaccomodatiegebouw van het openluchtzwembad in Oostduinkerke is beschermd sinds 2008 omdat het gebouw o.a. een belangrijke getuige was van de geëvolueerde 20ste eeuwse badcultuur en massatoerisme na de Tweede Wereldoorlog. Het gebouw is eveneens een representatief voorbeeld van de naoorlogse toeristische infrastructuur (1955-1958) en is een voorbeeld van hoe architectuur geïntegreerd werd in het kustlandschap. Na een grondige restauratiecampagne is het strandbad terug open voor het publiek.

Toren Van de Sint-Willibrorduskerk
Dorpsplaats 24, Wulpen

Veldkapel 'Baldjes Kruis' 
J. Van Buggenhoutlaan, Koksijde

Deze veldkapel werd gebouwd door de vijf laatste monniken van de toenmalige O.L.V. Ten Duinenabdij in 1819. De geschiedenis van de Westkust in het algemeen en Koksijde in het bijzonder is innig verbonden met de middeleeuwse bloei van de Duinenabdij. De jaarlijkse bedevaart naar het kapelletje van de Zalige Idesbald –patroon van de vissers, landbouwers en de Vlaamse adel – vindt jaarlijks plaats op de eerste maandag na 18 april. Verschillende gemeentelijke en religieuze instanties staan in voor de organisatie.

Villa Belvédère
La Charitélaan 12, Oostduinkerke

Deze villa, ontworpen door Gaston Lejeune, staat op een van de hoogste duinen van Oostduinkerke. Het ontwerp ligt in de lijn van de cottages uit de ‘belle époque’, maar heeft ook enkele eigenschappen van de architectuur van tijdens het interbellum. Villa Belvédère werd een tijd lang verwaarloosd, de buurtbewoners spraken zelfs van de ‘spookvilla.’ Tegenwoordig is het sinds 2001 beschermde monument prachtig gerestaureerd.

Villa La Coursive
Zeedijk 454, Oostduinkerke

Aan het einde van de 19de eeuw kwam het toerisme op in Oostduinkerke. Vanaf 1896 investeerde men in de Zeedijk en ongeveer drie jaar later werd deze villa met opvallende erker gebouwd. De oorspronkelijke naam van villa La Coursive was vermoedelijk ‘Simonne.’ De villa is beschermd sinds 1994.

Villa La Vigie
Verdedigingslaan 9, Koksijde

Deze villa ligt in een wijk in de duinen, niet ver van de Hoge Blekker. In 1923 kreeg aannemer Remy Rys de opdracht om bovenop een resterende bunker een villa te bouwen en de bestaande betonconstructie te integreren in het gebouw. In 1925 was de villa volledig afgewerkt, door haar hoogte en het uitzicht werd ze ‘La Vigie’ (kraaiennest, uitkijkpost)  genoemd. Sinds 2003 is het gebouw beschermd.

Villa 'Sursum Corda'
Koninginnelaan 53, Koksijde

De villa is een beschermd monument sinds 2001.  Dit gebouw dateert uit het interbellum (ca. 1938)  was van meet af aan een moderne versie van het ‘duinhuis’ – als alternatief voor de cottage-achtige panden zoals Villa Belvédère.

Huisje Nys-Vermoote
Tulpenlaan 46, Koksijde

Het huisje Nys-Vermoote / Jommekeshuis (ca. 1855-1865) dankt haar naam aan de oorspronkelijke bewoners: Carol Nys en Isidoor Vermoote, de grootvader en de oom van striptekenaar Jef Nys. De jonge Jef kwam er vele jaren op vakantie en was getuige van het harde labeur van een keuterboer-visser en later van het opkomende toerisme.

Het – sinds  12 juni 2001 – beschermde monument werd in 2003 aangekocht door de gemeente Koksijde. Aan de hand van authentieke tekeningen van Jef Nys en zijn kleindochter, in combinatie met typische oude postkaartzichten, dompelen stripfiguur Jommeke en zijn vriend Flip de bezoeker helemaal in de tijd van toen. Voor de inrichting van het huisje koos het gemeentebestuur bewust voor de door haar in 2008 aangekochte authentieke meubels van Karel Loppens (1875-1962). Deze heemkundige leverde baanbrekend werk in het kader van de lokalisatie van de abdijsite van Ten Duinen. 

Vanneuvillehuis
Middenlaan 103, Koksijde 
Het Vanneuvillehuis (collectie Walter Vilain) is tijdelijk gesloten wegens geplande restauratiewerken. 

Nabij de Zuid-Abdijmolen, middenin de duinen, staat de vroegere woning van kunstschilder en componist Walter Vilain. De voormalige directeur en medestichter van de Westhoek Academie Koksijde (WAK) vertoeft sinds zijn kinderjaren in het artistieke milieu van schilders, musici en dichters. Voorbeelden hiervan zijn Paul Delvaux, Willem Elsschot, George Grard en Herman Teirlinck. 

Het Vanneuvillehuis werd in 2007 opgenomen in het patrimonium van de gemeente Koksijde. 

Zuid-Abdijmolen 
J. Van Buggenhoutlaan  

De Lootvoetmolen uit Houtem-Veurne (bouwjaar: 1773) werd afgebroken in het begin van de jaren 50 en staat sinds 1954  op de  oude ‘meulewal.’ De houten windmolen werd volledig gerestaureerd in 1984 en is beschermd.